Δεν έχω ιδέα ποιος έπαιζε σε ποια θέση. Ο Λοπάτκα αναφέρεται ως σέντερ σε κάποιες πηγές και απλά ως ψηλός σε κάποιες άλλες, με την περιγραφή των χαρακτηριστικών του να ταιριάζει στα όσα σήμερα περιγράφουμε με τις λέξεις ευστροφία ή ευελεξία, που κάτω από την αγγλική γλώσσα τις σκεπάζει το σημείο "versatility". Με βάση αυτό, θα μπορούσε να πει κανείς ότι βρισκόταν μπροστά από την εποχή του, ή απλώς να ασπαστεί την εκδοχή ότι τότε το μπάσκετ παιζόταν αλλιώς, χωρίς αυστηρά καθορισμένους ρόλους ή λεπτομερώς σχεδιασμένες τακτικές. Το πέρασμα του αντιπάλου στα πόδια ήταν μέσες άκρες η αρχή του παντός. 

Πριν φτάσει να αγωνιστεί με την Πολωνία στο Μουντομπάσκετ του 1967, ο Λοπάτκα ειχε ήδη προλάβει να αναδειχθεί τέσσερις φορές πρώτος σκόρερ του πολωνικού πρωταθλήματος, να το κερδίσει μία (δυο συνολικά) και να οδηγήσει την εθνική του σε τρία μετάλλια Ευρωπαϊκού πρωταθλήματος. Εκτός από την τρίτη θέση του '65, η Πολωνία είχε καταταγεί δεύτερη το '63 και ξανά τρίτη το ... '67, λίγο πριν το μακρύ ταξίδι στην Ουρουγουάη. Εκεί αφίχθη με την ίδια πτήση με την εθνική Ιταλίας, μέσω Λισαβόνας, Μονρόβιας και Ρίο (!), προφανώς για να μοιραστούν οι ομάδες τα έξοδα μετακίνησης, καθώς το μπάσκετ δεν ήταν ιδιαιτερα δημοφιλές σε καμία εκ των δυο χωρών. Όπως αναφέρεται μάλιστα σε ένα αφιέρωμα του 2017 για την επέτειο των 50 χρόνων από το τουρνουά, οι Πολωνοί δεν είχαν στην αποστολή ούτε γιατρό. Για προβλήματα τραυματισμών απευθύνονταν σε εκείνον της Σοβιετικής Ένωσης, με την οποία η χώρα τους διατηρούσε στενές σχέσεις, λόγω της συμπερίληψης της στο λεγόμενο "ανατολικό μπλοκ".

Για τους παίκτες αυτά αποτελούσαν ψιλά γράμματα. Δεν ήταν ούτε επαγγελματίες, ούτε ένιωθαν τον εαυτό τους σε κάποια εθνική αποστολή (ή τουλάχιστον έτσι προέκυψε από την έρευνα μου). Αντίθετα, αντιμετώπισαν το ταξίδι σε έναν τόσο μακρινό προορισμό σαν ένα περιπετειώδες εγχείρημα συλλογής εμπειριών. 

"H Oυρουγάη αποτελούσε έναν εξωτικό προορισμό για εμάς" θυμάται στο ίδιο αφιέρωμα, απο όπου και οι φωτογραφίες, ο αθλητής Μπόλεσλαβ Κβιατόφκσι. Λίγο παρακάτω δε, αναφέρονται δηλώσεις άλλων διεθνών, οι οποίοι έδειχναν εντυπωσιασμένοι από τα ... αυτοκίνητα. Όχι από την πληθώρα τους, αλλά από την παλαιότητα τους, καθώς στο κατώφλι της δεκαετίας του '70 στο Μοντεβιδέο κυκλοφορούσαν αντίκες 50 χρόνων, εξαιτίας των υψηλότατων δασμών στις εισαγωγές, που καθιστούσαν την αγορά καινούριου μεταφορικού μέσου σχεδόν αδύνατη για τους πολίτες μεσαίων εισοδημάτων.

Ηταν, με άλλα λόγια, ένα ταξίδι για μπάσκετ και έρωτα, καθώς απολαβές δεν προβλέπονταν ούτε για αστείο. Χαρακτηριστικά, σε μία συνέντευξη του 2013, ο τρομερός Λοπάτκα ανακαλεί πως για την κατάκτηση του πολωνικού πρωταθλήματος το 1965, είχε λάβει ως αμοιβή ένα ραδιόφωνο που δεν δούλευε, "ενα ψυγείο που δεν έψυχε", κουπόνια για κοστούμι και υφάσματα για ραφή άλλων ρούχων!

Εναν χρόνο μετά από εκείνο το Μουντομπάσκετ, το 1968, ο σταρ του πολωνικού μπάσκετ επιχείρησε να πάρει μεταγραφή στο εξωτερικό και συγκεκριμένα στη Σταντάρ Λιέγης, η οποία του είχε προσφέρει γενναιόδωρο συμβόλαιο. Με εκείνο θα μπορούσε να ζήσει μία άνετη ζωή, με το αυτονόητο κόστος της απαγόρευσης επιστροφής στην Πολωνία, όμως δεν κατάφερε να πραγματοποιήσει τον στόχο του. Στην ίδια συνέντευξη περιγράφει: "Δε με ένοιαζε [να γυρίσω πίσω]. Η μεταγραφή έπρεπε να ολοκληρωθεί μέχρι της 31 Αυγούστου, επειδή αυτή ήταν η καταληκτική ημερομηνία στο Βέλγιο για να δηλωθούν ξένοι παίκτες. Είχα κλείσει εισιτηρια για τις 24 Αυγούστου και περίμενα το διαβατήριο μου. Εκείνο εκδόθηκε την ... πρωτη Σεπτεμβρίου. Ηταν κρίμα που δεν συνέβη, διότι με το μισθό ενός μήνα θα μπορούσα να είχα αγοράσει ένα σπίτι στην Πολωνία. [...] Δεν ξέρω, υπήρχε πίεση από ψηλά να μην με αφήσουν να αγωνιστώ στη Δύση."

Ακόμη και αν το πανίσχυρο τότε Πολωνικό Ενοποιημένο Εργατικό Κόμμα δεν είχε ανεβει εξ ολοκλήρου στο άρμα της Σοβιετικής Ένωσης, έχοντας συνάψει δικές του εμπορικές και δανειοληπτικές συμφωνίες με καπιταλιστικές οικονομίες, οι συμβολισμοί στο ρητορικό επίπεδο έπρεπε να διατηρηθούν ακέραιοι, όπως συνέβαινε άλλωστε και στην "αλλη όχθη". Ετσι, η μετακίνηση του κορυφαίου αθλητή άργησε τελικά τέσσερα χρόνια και όταν πραγματοποιήθηκε, ο προορισμός ήταν εξ ολοκλήρου διαφορετικός: Η τρίτη κατηγορία της Γαλλίας και η Μοντμπρισόν. Τα χρήματα εικάζω πως δεν θα ήταν τα ίδια, όμως από εκεί ξεκίνησε μία αξιοσημείωτη προπονητική καριέρα, με κατάληξη την κατάκτηση οκτω πολωνικών πρωταθλημάτων και τριών κυπέλλων. Τελικά, ο Λοπάτκα αποσύρθηκε περίπου σαν ζωντανός θρύλος και πλέον μπορεί να απολαμβάνει τους διαδόχους του από το πόστο του απλού θεατή.

Λογικά σήμερα αισθάνεται ευχαριστημένος. 52 χρόνια μετά την πρώτη της συμμετοχή σε παγκόσμιο κύπελλο, η Πολωνία προκρίθηκε εκ νέου στις οκτώ κορυφαίες ομάδες της διοργάνωσης. Στο πρώτο ημίχρονο η αστοχία σε ελεύθερα σουτ και οι απερισκεψίες του Πονίτκα έδωσαν στους Ρώσους εύκολους πόντους, τους οποίους βάση απόδοσης ελάχιστα δικαιούνταν. Στο δεύτερο μέρος όμως η τάξη αποκαταστάθηκε και το παιχνίδι μετατράπηκε στο μέτριο ντέρμπι που προμηνυόταν από την εικόνα του αρχικού εικοσαλέπτου. Οι Πολωνοί δεν έκαναν κάτι το ιδιαίτερο, απλώς περιόρισαν τις κακές επιλογές και βρήκαν στο πρόσωπο του Κοζάρεκ τον κατάλληλο κουμανταδόρο. Εκείνος πέρασε τη μπάλα με συνέπεια στο χαμηλο ποστ και η συγκεκριμένη επιμονή έφερε ένα σωρό κερδισμένα φάουλ, μερικά από τα οποία οι Ρώσοι τα παραχώρησαν ηλιθιωδώς γενναιόψυχα. Το δώρο έγινε δεκτό ευχαρίστως, το κοντέρ των προσωπικών έγραψε 33/36 (92%) και εν τέλει τα εγγόνια του Λοπάτκα πανηγύρισαν με την ψυχή τους.

Μερικές ώρες αργότερα, στο μοναδικό άλλο ενδιαφέρον παιχνίδι της ημέρας, Ισπανοί και Ιταλοί δυσφήμισαν το άθλημα σε αντίστροφη αναλογία με το βάρος των ονομάτων που κατέθεσαν στο παρκέ, παραδίδοντας παράλληλα μαθήματα κατς (όλοι), κατασκευής γηπέδου (Ρούμπιο), αποτυχημένων θεατρικών κόλπων (Τζεντίλε) και αλαζονείας στα κρίσιμα σημεία (Μπελινέλι). Επικράτησε ο ελαφρώς μη χειρότερος, με την τελεία να μπαίνει από το μοναδικό εύστοχο σουτ του Μαρκ Γκασόλ, περίπου 1.30 πριν το τέλος. Αν υπήρχε τρόπος να αποχωρήσουν και τα δύο σύνολα με το κίτρινο φύλλο θα ήταν απείρως πιο δίκαιο, όμως τι σου είναι ο αθλητισμός, πάντα βγάζει νικητές και ηττημένους. Oι Ιταλοί αποκλείστηκαν.

Από το μεσημεριανό έκτρωμα, σίγουρα πολύ πιο ενδιαφέρον κρίνεται το πώς παίζει η Σερβία με τον Μπιέλιτσα στο 4 και τον Γιόκιτς στο 5, όμως για το σημερινό σημείωμα ούτε αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία. Στην Πολωνία η δημόσια άρθρωση του όρου κομμουνισμός απαγορεύεται από το 2016 και οι επόμενες ημέρες θα είναι, για τον Μιέτσισλαβ Λοπάτκα, ημέρες πανηγυριού.